Nadciśnienie tętnicze to przewlekła choroba układu krążenia, która charakteryzuje się utrzymywaniem ciśnienia tętniczego powyżej wartości prawidłowych. Jest najważniejszym czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, takich jak zawał serca, udar mózgu, niewydolność serca i miażdżyca. Szacuje się, że w Polsce choruje na nie ok. 10–12 milionów osób, a na świecie ponad 1,3 miliarda. Co istotne, wielu pacjentów nie wie o swojej chorobie, ponieważ nadciśnienie przez długi czas może przebiegać bezobjawowo.

Nadciśnienie tętnicze jest jednym z najważniejszych problemów zdrowia publicznego. Według danych WHO, aż 46% dorosłych z nadciśnieniem nie jest świadomych swojej choroby. W Polsce dotyczy ono ok. 30% dorosłej populacji, a tylko połowa chorych ma prawidłowo kontrolowane wartości ciśnienia.

Nadciśnienie tętnicze rozwija się w wyniku złożonej interakcji czynników genetycznych, środowiskowych i hormonalnych. Dochodzi do zwiększonego napięcia mięśni gładkich naczyń, aktywacji układu współczulnego oraz układu renina-angiotensyna-aldosteron. To powoduje przewlekłe podwyższenie ciśnienia tętniczego, które z czasem prowadzi do uszkodzenia naczyń i narządów wewnętrznych.

• Wiek powyżej 45 lat.
• Otyłość, szczególnie brzuszna.
• Brak aktywności fizycznej.
• Dieta bogata w sól i tłuszcze nasycone.
• Nadmierne spożycie alkoholu i palenie papierosów.
• Stres przewlekły.
• Predyspozycje genetyczne.
• Choroby współistniejące – cukrzyca, przewlekła choroba nerek, obturacyjny bezdech senny.

Nadciśnienie tętnicze często przebiega bezobjawowo, dlatego nazywane jest 'cichym zabójcą'. Objawy mogą pojawić się dopiero przy bardzo wysokich wartościach ciśnienia lub w przypadku powikłań. Należą do nich:

• Bóle i zawroty głowy.
• Kołatanie sercaa
• Szumy uszne.
• Mroczki przed oczami.
• Krótkotrwałe omdlenia lub osłabienie.
• Obrzęki kończyn dolnych w zaawansowanych przypadkach.

1. Pomiar ciśnienia tętniczego – średnia z kilku pomiarów ≥140/90 mmHg.
2. Holter ciśnieniowy (ABPM) – ocena ciśnienia przez 24 h.
3. Badania laboratoryjne – profil lipidowy, glukoza, kreatynina.
4. Badania obrazowe – echo serca, USG nerek, EKG.

Nie leczone nadciśnienie prowadzi do poważnych powikłań sercowo-naczyniowych i narządowych. Należą do nich:

• Choroba wieńcowa i zawał serca.
• Udar niedokrwienny i krwotoczny mózgu.
• Niewydolność serca.
• Przewlekła choroba nerek.
• Tętniaki aorty i choroby naczyń obwodowych.
• Retinopatia nadciśnieniowa – uszkodzenie naczyń siatkówki.

Leczenie nadciśnienia polega na obniżeniu wartości ciśnienia tętniczego i redukcji ryzyka sercowo-naczyniowego. Najczęściej stosowane grupy leków to:

• ACEI (inhibitory konwertazy angiotensyny).
• ARB (antagoniści receptora angiotensyny II).
• Beta-blokery.
• Blokery kanału wapniowego.
• Diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne.

• Redukcja masy ciała i utrzymywanie BMI < 25.
• Dieta DASH – bogata w warzywa, owoce, ryby i pełnoziarniste produkty.
• Ograniczenie soli do <5 g dziennie.
• Regularna aktywność fizyczna – minimum 150 minut tygodniowo.
• Unikanie alkoholu i rzucenie palenia.
• Redukcja stresu i higiena snu.

Profilaktyka nadciśnienia i chorób sercowo-naczyniowych opiera się na zdrowym stylu życia i regularnych badaniach kontrolnych. Kluczowe działania to:

• Regularne pomiary ciśnienia i badań krwi.
• Utrzymywanie prawidłowej wagi ciała.
• Dieta bogata w błonnik, warzywa i zdrowe tłuszcze.
• Ograniczenie stresu i stosowanie technik relaksacyjnych.
• Stała aktywność fizyczna przez całe życie.

Nadciśnienie tętnicze jest głównym czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Wczesne rozpoznanie, leczenie farmakologiczne i niefarmakologiczne oraz profilaktyka mogą znacząco zmniejszyć ryzyko zawału, udaru i przedwczesnej śmierci. Nowoczesne terapie i rozwój medycyny personalizowanej stwarzają szansę na jeszcze skuteczniejszą kontrolę ciśnienia i poprawę jakości życia pacjentów.